Ο Ι. Π. ΔΟΑΝΙΔΗΣ

Ο Ι. Π. ΔΟΑΝΙΔΗΣ  ΚΑΙ Γ.  ΔΡΟΣΙΝΗΣ 

Εισαγωγή

            Ο Ιωάννης Δοανίδης του Πέτρου, ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου  Πολυτεχνείου, γεννηθείς στη Θεσσαλονίκη το 1872. Αριστούχος της φυσικομαθηματικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετεκπαιδευθείς στη Φραϊβέργη, στη Μεταλλευτική Ακαδημία. Υπηρέτησε στο Λαύριο, εδίδαξε στο Πολυτεχνείο την ορυκτολογία και γεωλογία για 28 χρόνια.

            Εδημοσίευσε εκτός των μαθημάτων του, πρωτότυπες μελέτες στα ελληνικά και στα γαλλικά. Νέο είδος τεχνητών λίθων εκ σκωριών, Η νήσος Θήρα και η Θηραϊκή γη, Η έκρηξις του ηφαιστείου της Θήρας το 1925, Το άλευρον της Θηραϊκής γης, Η γένεσις των Ηπείρων και Η μορφή τής επιφάνειας της γης. Αξιόλογος είναι η δράση του στην Κοινωνία. Στο Πατριωτικό Ίδρυμα Ευαγγελισμός, στον Ερυθρόν Σταυρόν, στο Αρσάκειον και στον Σύλλογο Ωφελίμων Βιβλίων (Σ.Ω.Β.), όπου έγραψε, μεταξύ άλλων, βιβλία, με τον τίτλο: ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ. Ανέλαβε εκδόσεις του Συλλόγου και ιδιαίτερα της ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ, στην οποία ο Ι. Δοανίδης ήταν Πρόεδρος και ο Γ. Δροσίνης  Γραμματέας. (Δέκα τέσσερα έργα).

ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Τη 28 Μαΐου 1947, ο τότε πρύτανις του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου καθηγητής Θεόδωρος Βαρούνης απηύθυνε προς τον τότε απο­χωρήσαντα, λόγω ορίου ηλικίας, από της εν τω Εθνικώ Μετσοβίω Πολυτεχνεία έδρας του, Ιω. Π. Δοανίδην, το ακόλουθον έγγραφον : «Αγαπητέ φίλε και παλαιέ συνάδελφε. Μετ' ευχαριστήσεως σας ανακοινώνω ότι το ίδρυμα, μνήμον των υ­πηρεσιών, τας  οποίας  προσεφέρατε  επί δεκάδας ετών, εζήτησε, διά του υπ' αριθμόν 3759, της 26 Μαΐου 1947, εγγρά­φου, από το Υπουργείον Παιδείας, την διά διατάγματος απονομήν υμίν του τίτλου του ομοτίμου καθηγητού του Ε. Μ. Πολυτεχνείου.

            Σας χαιρετώ εγκαρδίως και διατελώ πάντοτε πρόθυμος, Θ. Βαρούνης».

ΤΙΜΗΤΙΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ κ.ά.

            Πλην των διαφόρων τιμητικών διακρίσεων, κ. λ., ων έτυχε, κατά την μακράν σταδιοδρομίαν του, ο Ιω. Π. Δοανίδης, ούτος είχε τιμηθή και διά των εξής παρασήμων και μεταλλίων : 1. του αργυρού σταυρού του τάγματος του Σωτήρος, (17 Ιανουαρίου 1909, βασιλεύς Γεώργιος Α', υπουργός Εξωτερικών Γ. Π. Μπαλτατζής). 2. του πολεμικού μεταλλίου των Βαλκανικών πολέμων, «διά τας υπηρεσίας, ας προσήνεγκε κατά την εκστρατείαν εναντίον της Τουρκίας και της Βουλγαρίας», (25 Μαρτίου 1914, υπουργός των Στρατιωτικών Ελ. Κ. Βενιζέ­λος). 3. του χρυσού σταυρού του βασιλικού τάγματος του Σωτήρος, (22 Αυγούστου 1914, βασιλεύς Κωνσταντίνος IB', υπουργός των Εξωτερικών Ελ. Κ. Βενιζέλος). 4. του σταυ­ρού των ταξιαρχών του βασιλικού τάγματος του Φοίνικος, (9 Ιουνίου 1936, βασιλεύς Γεώργιος Β', υπουργός των Ε­ξωτερικών Ιωάννης Μεταξάς). 5. του μεταλλίου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, «εις ανάμνησιν των υπηρεσιών αυτού, ως μέλους του κεντρικού διοικητικού συμβουλίου του».

Ο ΔΟΑΝΙΔΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΓΡΑΦΕΙ:

            «Το 1942, επειδή το κράτος είχε ανάγκη καυσίμων [δεδομένης της πλήρους κατά την περίοδον εκείνην, λόγω της κατοχής, ελλείψεως καυσίμων ξένης προελεύσε­ως], εκρίθη σκόπιμον να δοθούν εις τους επιστάτας και εις τους μάλλον ανεπτυγμένους εκ των εργατών τών ορυχείων στοιχειώδεις τινές, αλλά συστηματικαί γνώσεις, σχετικαί προς το έργον των. Ούτως ωργάνωσα σειράν μαθημάτων, με διδάσκοντας καθηγητάς του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και μηχανικούς τής διευθύνσεως μεταλλείων, εν τω Υπουργείω Εθνικής Οικονομίας, με κύρια μαθήματα την κοιτασματολογίαν, τα ερευνητικά μεταλλευτικά έργα, την εξόρυξιν, την ασφάλειαν των εργατών και την κρατικήν νομοθεσίαν, τους κανονισμούς κ.λ.π». Και προσθέτει: «Διά τους λιγνίτας, ειδικώτερον, εδιδάχθησαν, από τον γράφοντα, όσα περιλαμβάνονται εις τας επομένας σελίδας, που είναι σχεδόν το στενογράφημα των γενομένων ολίγων μαθημάτων. Η δημοσίευσίς των θα επερίττευε, αν οι ακροαταί ήσαν ησκημένοι να σημειώνουν της παρεχομένης διδασκαλίας τα κυριώτατα. Αλλά και γενικώτερον, ημπορεί να είναι χρή­σιμα διά όσους, ξένους προς το θέμα, συμβαίνει να ενδιαφέ­ρονται διά το ελληνικόν καύσιμον, τον λιγνίτην μας».

            Μετά τας δύο προμνησθείσας γραφομηχανημένας εκ­δόσεις, ο Ιω. Π. Δοανίδης εξέδωκε και τας εξής εργασίας : 1. «Οι λιγνίται -τι είναι, πώς εγεννήθησαν, πώς παρουσιά­ζονται. Μαθήματα διά τους έλληνας λιγνιτωρύχους, διδαχθέντα κατά το α' εξάμηνον του 1942. Αθήναι, 1942». 2. «Κοιτασματολογία. Ερωτήσεις και απαντήσεις επί των μαθημά­των, τα οποία εδίδαξεν εις τους μεταλλευτάς, την β΄ εξαμηνίαν 1942-1943, ο καθηγητής του Ε.Μ.Π. Ι. Π. Δοανίδης». 3. «Τα μεταλλεύματα και τα καύσιμα, μαθήματα διά την Σχολήν Λιγνιτωρύχων». 4. «Στοιχεία πετρογραφίας διά την Σχολήν Λιγνιτωρύχων». 5. «Σημειώσεις εδαφολογίας». 6. «Περί σει­σμών. Αντισεισμικαί κατασκευαί. Αντισεισμικαί οικοδομαί εκ σιδηροπαγούς σκυροδέματος». 7. «Στοιχειώδεις γνώ­σεις της παλαιοντολογίας και της στρωματογραφίας». 8. «Πετρογραφία». 9. «Ορυκτολογία» (επανέκδοσις υπό των σπουδαστών, εν λιθογράφω). 10. Πετρογραφία, με σειράν σχεδίων». 11. «Παλαιοντολογία». 12. «Σχέδιον αυτοτελούς πετρογραφίας». 13. «Σημειώσεις ορυκτολογίας και γεωλο­γίας». 14. «Σημειώσεις εκ της οπτικής κρυσταλλογραφίας». 15. «Σημειώσεις περί ορυκτολογίας και γεωλογίας, περιλαμβάνουσαι τας κυρίας εννοίας εις μίαν συνοπτικήν διατύπωσιν. Αθήναι, 1943», (λιθογραφείον Β. Α. Πετρή, οδός Χ. Τρικού­πη 79, έκδοσις β' τάξεως Σχολής Πολιτικών Μηχανικών). 16. «Σημειώσεις εδαφολογίας,  περιλαμβάνουσαι τας στοι­χειώδεις εννοίας εις συνεπτυγμένην διατύπωσιν. Αθήναι, 1946». (λιθόγραφον).

            Εκ των ως άνω διδακτικών εργασιών του Ιω. Π. Δοανίδου, αι πλείσται εδιδάσκοντο εν ταις ανωτάταις σχολαίς του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Εξ άλλου, ειδικώς δε διά τους σπουδαστάς των ανωτάτων τούτων σχολών, ο Ιω. Π. Δοανίδης συνέταξε τους εξής πίνα­κας και χάρτας : 1. «Γεωλογική ανάλυσις του εδάφους της Αττικής». 2. «Τομή του βορείου Υμηττού». 3. «Γεωλογικά! τομαί της Λαυρεωτικής». 4. «Τα μεταλλεία Καμαρέζης Λαυρείου». 5. «Χάρτης της Λαυρεωτικής». 6. «Γεωλογική τομή του Ισθμού της Κορίνθου». 7. «Τεκτονική της Αιγηϊδος, κατά τον Alfr. Philippson». 8. «Πίναξ εξελίξεως της γης». 9. «Η νήσος Θήρα». 10. «Γεωλογικός χάρτης Μεθάνων». 11. «Γεωλογικός χάρτης Κορίνθου».

            Σημειωτέον ότι ο Ιω. Π. Δοανίδης εδημοσίευσε πλεί­στα άρθρα, αφορώντα εις την ορυκτολογίαν και γεωλογίαν, εν τω «Εγκυκλοπαιδικώ Λεξικώ» του Κωνστ. Ελευθερου­δάκη, ως και εν τη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία» (του Παύλου Δρανδάκη και είτα Παυσ. Μακρή). Πλην δε των ήδη μνημονευθεισών εργασιών και διαλέξεών του, ού­τος συνέγραψε και τας υπό τους ακολούθους τίτλους πρα­γματείας : 1. «Ορειβασία και γεωλογία». 2. «Η φύσις και ο άνθρωπος εν ταις ελληνικαίς χώραις». 3. «Ο σεισμός ως γεωλογικόν φαινόμενον», προέβη δε και εις ομιλίας, δοθείσας εν τη Εταιρία Βυζαντινών Σπουδών, εν τω Οδοιπορικώ Συνδέσμω, εν τω Ομίλω Εκδρομών, εν τω Συλλόγω Υπαλλή­λων Ανωνύμων Εταιριών κ.ά. Τέλος, επί ιδικών του επινο­ήσεων (περί θειοχώματος κ. λ.) εξεδόθησαν διπλώματα ευ­ρεσιτεχνίας επ' ονόματι των Κωνστ. Ι. Χωρέμη και Ν. Οικονομοπούλου. Αυτός δε ούτος, εν τω προμνησθέντι υπομνήματί του (1 Μαρτίου 1949) προς τον πρύτανιν του Εθνικού Mετσοβίου Πολυτεχνείου, μεταξύ άλλων, αναφέρει και τα εξής «Διατηρώ εις το αρχείον μου σωρείαν επιστολών μηχανικών των δημοσίων έργων, οι οποίοι καταφεύγουν πρός με, ζητούντες διασαφήσεις και οδηγίας, επί περιπτώσεων, τοις δε παρουσιάζονται και αναγνωρίζουν την αξίαν τών διδαχθέντων [υπ' αυτού] και την εκ τούτων εις τας εργασίας των ωφέλειαν».

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ I. ΔΟΑΝΙΔΗ

            Λήγοντος του έτους 1953, ο Ιω. Π. Δοανίδης ωμίλησε προς τους μαθητάς της Σεβαστοπουλείου Τεχνικής Σχολής, ο δε λόγος του εκείνος υπήρξε και ο τελευταίος του βίου του.

            «Παιδιά μου» - είπε, απευθυνόμενος προς τους μαθητάς της αναφερομένης σχολής- «η υγεία μου δεν μου επέτρεψε, να έλθω να σας χαι­ρετίσω, με την αρχήν του σχολικού έτους. Το κάμνω τώρα, με πολλήν χαράν, και σας εύχομαι υγείαν και προκοπήν. Η προκοπή είναι, βέβαια, εις το χέρι σας, αλλά και η υγεία άλλο τόσον, αν την προσέχετε. Η σχολή μας ιδρύθη τω 1908, διά χρημάτων τού αειμνήστου Κ. Σεβαστοπούλου, του ο­ποίου και φέρει το όνομα «Σεβαστοπούλειος». Ο ποιητής Γ. Δροσίνης λέγει ότι αργά, ένα χειμωνιάτικο βράδυ, επήγεν εις το σπίτι του ο ιδρυτής του Συλλόγου [προς διάδοσιν ω­φελίμων βιβλίων] Δ. Βικέλας, να του δώση το χαρμόσυνον μήνυμα ότι ευρέθη ο γενναίος χορηγός, που διαθέτει το πο­σόν, το αναγκαίον διά την ίδρυσίν της, το χαρμόσυνον μή­νυμα, το οποίον είχαν βάλει από καιρόν εις τον νουν τους, τόσον ο ιδρυτής Δ. Βικέλας, όσον και ο συνεργάτης του Γ. Δροσίνης. Και του εσύστησε να κάμη το κατάλληλον πρόγραμμα, ώστε να εξασφαλισθή η έγκρισις του Σεβαστοπού­λου. Και το πρόγραμμα έγινε τόσο καλόν, ώστε ενεκρίθη από τον αείμνηστον Σεβαστόπουλον με ενθουσιασμόν. Και οι καρποί εστάθησαν, αληθινά, άριστοι. Οι απόφοιτοί της διεκρίθησαν παντού, όπου ετοποθετήθησαν - εις τας δημοσίας υπηρεσίας, εις τας μεγάλας εταιρίας, παντού. Σας φέ­ρω ένα παράδειγμα : τον φίλον μου κ. Παναγιώτην Δημόπουλον, τον οποίον γνωρίζετε, εργαζόμενον εις δουλειές του συλ­λόγου και διακρινόμενον εις ό,τι αναλαμβάνει. Αλλά και ο σύλλογος δεν εστάθη κατώτερος εις το έργον που ανέλαβε. Και, πρώτα, εξησφάλισε τον άριστον διευθυντήν της, τον κ. Σπυρίδωνα Μπαρμπάτην, ο οποίος αφωσιώθηκεν εις το έργον του, μάλιστα, τον καιρόν που μας ήλθαν οι αμερι­κανοί, με τα πλούσια μέσα, που έβαλαν εις την διάθεσίν μας. Εξησφάλισε, με την βοήθειαν της εφορείας, το άλλο εκλεκτόν διδακτικόν προσωπικόν, εν οις και τον πλοίαρχον κ. Σωτήριον Δελαζόνον, εις τον οποίον ο Α. Μ. ο βασιλεύς [Παύλος] έδωσε την θέσιν επιθεωρητού, εις τας υπό την δικαιοδοσίαν του Τεχνικάς Σχολάς της Δωδεκανήσου, [συστα­θείσας υπό του Βασιλικού Εθνικού Ιδρύματος], και τον πλωτάρχην κ. Γεώργιον Μανέτταν. Και, γενικώς, το προσωπικόν ολόκληρον εστάθη εις την περιωπήν την εμπρέπουσαν. Και μου επιβάλλεται ιδιαιτέρως να αναφέρω τον μηχανολόγον μηχανικόν του Πολυτεχνείου κ. Ν. Κασιμάτην, τον διευθύ­νοντα τα εσπερινά τμήματα της σχολής μας. Και, υπό τους όρους αυτούς, ήλθαν οι αμερικανοί, οι οποίοι δεν εβράδυναν να αναγνωρίσουν την ανωτερότητα της εργασίας μας. Έτσι, δεν εφειδωλεύθησαν την βοήθειάν των. Μας έδωσαν, με τα δύο χέρια, άφθονα, υπεράφθονα τα μέσα. Ας είναι ευλογη­μένη η βοήθειά των ! Και, τώρα, ποίον είναι το καθήκον μας ημών, των διοικούντων, αλλά και το καθήκον υμών, των μα­θητών της Σεβαστοπουλείου ; Είναι, νομίζω, ολοφάνερον : Να είμεθα αντάξιοί της, να την τιμήσωμεν ! Έτσι, θα ημπορέσωμεν να εξοφλήσωμεν ό,τι τους οφείλομεν. Και κάμνοντες αυτό, θα έχωμεν την ωφέλειαν ιδικήν μας».                         Μέγα Ελληνικό Λεξικό τόμ. 3ος σ.σ.536-538

Ο Ι. Π. Δοανίδης γράφει:

            «Ο Σ.Ω.Β. εγεννήθη διά την μόρφωσιν του λαού, με τον Δημ. Βικέλα ιδρυτήν, χρηματοδότην και με παραστάτην αν μη και κύριον παρορμητήν, τον Γ. Δροσίνη, ο οποίος δεν παρέλειπε πάσαν άλλην εργασίαν, εις τον αυτόν συντρέχουσαν σκοπόν. ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΔΡΟΣΙΝΗ ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΟ ΕΘΝΙΚΟΝ».

—–

Ο Γ. ΔΡΟΣΙΝΗΣ ΚΑΙ Ο ΙΩΑΝ. ΔΟΑΝΙΔΗΣ ΣΤΟΝ  Σ.Ω.Β.

            Από του 1921 έτι, ο Ιω. Π. Δοανίδης ετέλει τακτικός εταίρος και, επομένως, δρων μέλος του διοικητικού συμβουλίου του «Συλλόγου προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων». Εν αυτώ συνειργάσθη, στενώτατα, επί μακρά έτη, μετά των Ιωάννου Αθανασάκη και Γε­ωργίου Δροσίνη. Έν σχέσει δε με την συνεργασίαν ταύτην, εν άρθρω τού δημοσιογράφου και δικηγόρου Αλεξ. Ν. Μακρίδου, υπό τον τίτλον «Αιωνόβιοι εν δράσει : Ι. Αθανασά­κης-Γ. Δροσίνης-Ι. Δοανίδης», δημοσιευθέντι εν τη εφημερίδι των Αθηνών «Εμπρός», (21 Ιανουαρίου 1948), ανα­φέρονται και τα ακόλουθα, μεταξύ άλλων :

            «Έτυχα προχθές, άθελά μου, σε μια παράξενη τελετή. Ένας γνωστός Αθηναίος, ο γεροντότερος, ίσως, της πρωτευούσης, αιωνόβιος εν όλη τη σημασία της λέξεως, στον οποιον πολλά χρωστεί ο τόπος, καλούσε στο τηλέφωνο έναν άλλον υπέργηρον αθηναίον, από τους πανελληνίως γνωστούς ανθρώπους της πέννας, της περασμένης- ή, εάν θέλετε, και της προπερα­σμένης-  γενεάς, με συνδετικόν κρίκον ένα τρίτον, σεβαστότατον πολίτην, αρκετά, όμως, νεώτερον των άλλων δύο - τον «νεαρό» της παρέας, το ευκίνητο «παιδί», για τις φροντίδες και τους κόπους της γραφικής εργασίας - ένα συνταξιούχον καθηγητήν του Πολυτεχνείου, για να συνεδριάσουν, όπως κάθε Κυριακή πρωί, όλοι μαζί, στο σπίτι του δευτέρου εξ αυτών, στην Κηφισιά. Και για να είμαι σαφέστερος : Ο πρώτος των ανωτέρω είναι ο κ. Ιωάννης Αθανασάκης, ο θαλερώτατος τέως πρόεδρος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, ηλικίας ενενήκοντα επτά ετών, παρακαλώ, (αριθμός 97), που καλούσε στο τηλέφωνο, στην Κηφισιά, το δεύτερο της τριάδος, τον ποιητήν και ακαδημαϊκόν μας Γεώργιον Δροσίνην, ετών ενενήκοντα (αριθμός 90), προκειμένου να μεταβή εκεί, ομού μετά του Βενιαμίν της συντροφιάς, του εν αποστρατεία πλέον καθηγητού τού Πολυτεχνείου μας κ. Ι­ωάννου Δοανίδη - τα έτη αυτού δεν αναφέρονται, διότι πρό­κειται περί νεαρωτάτου, εν συσχετισμώ προς τους δύο άλ­λους σεβαστούς έλληνας, ανδρός, αριθμούντος μόλις εβδομήκοντα επτά (αριθμός 77) Μαΐους - διά να συνεδριά­σουν διά τον «Σύλλογον προς διάδοσιν των ωφελίμων βι­βλίων». Και η καθιερωμένη αυτή τηλεφωνική προσυνεννόησις, τυπική, στερεότυπος, ομοιόμορφος και απλή, αλλά τόσον ζωντανή και  τόσον νεανικόν σφρίγος υποκρύπτουσα, με τους τρεις αυτούς σεβαστούς έλληνας, κλείνει, πάντο­τε σχεδόν, με την άνοδον των δύο μελών της παρέας: του πρωτοτόκου και του Βενιαμίν, εις το σπίτι του μεσαίου, του ποιητού μας κ. Γ. Δροσίνη, όπου πραγματοποιείται, κατά κανό­να, η συνεδρίασις των στυλοβατών του διοικητικού συμβου­λίου του «Συλλόγου προς διάδοσιν των ωφελίμων βιβλίων». Εκεί, λοιπόν, εις το σπιτάκι του αειθαλούς ποιητού μας, επί της οδού Αγίων Θεοδώρων [εν Κηφισιά της Αττι­κής], συγκεντρώνονται, κάθε Κυριακή πρωί, μετά την εκκλησίαν, οι τρεις ακάματοι αθηναίοι και προσπαθούν να τακτο­ποιήσουν τα ατακτοποίητα και να επιλύουν τα άλυτα του «Συλλόγου προς διάδοσιν των ωφελίμων βιβλίων» και της πνευματικής κόρης αυτού, της Σεβαστοπουλείου Εργατικής Σχολής».

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

1927

            Η Συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου της 15 Ιανουαρίου 1927 είναι εξαιρετικώς σημαντική διά τον Σύλλογον, διότι κατ' αυτήν ο Πρόεδρος ανήγγειλε  νέαν  μεγάλην δωρεάν, διανοίγουσαν την δράσιν αυτού προς νέαν κατεύθυνσιν:

            «Ανώνυμος διά του Προέδρου δωρείται εις τον Σύλλογον 156 ομολογίας του Εθνικού Δανείου των 500 εκατομμυρίων του 1914 κατατεθειμένες εις την Εθνικήν Τράπεζαν και δραχμάς 129.334,50 εις μετρητά, υπό τον όρον όπως το κεφάλαιον των 156 ομολογιών μένη αναπαλλοτρίωτον, το δε εξ αυτού εισόδημα και τα μετρητά χρησιμοποιεί ο Σύλλογος προς συλλογήν και έκδοσιν λαογραφικού υλικού και αρχείου ιστορικού αναφερομένου εις τα γεγονότα της Ελληνικής Παλιγγενεσίας από των αρχών μέχρι των μέσων του 19ου αιώνος. Εκ των αυτών εισοδημάτων δύναται να γίνη και η αποστολή εις την Εσπερίαν δημοδιδασκάλων προς σπουδήν της Χειροτεχνίας ή αποφοίτων των Ωδείων προς σπουδήν της Σχολικής Μουσικής».

            Το Διοικητικόν Συμβούλιον απεδέχθη ευγνωμόνως την μεγάλην δωρεάν και απεφάσισεν όπως έχη αύτη ιδιαίτερον λογαριασμόν και ανεξάρτητον διαχείρισιν, αι δε εκδόσεις της αποτελέσουν ειδικήν σειράν δημοσιευμάτων του Συλλόγου ομοιομόρφων και υπ' αύξοντα αριθ­μόν και φέρουν τον γενικόν τίτλον «Ιστορική και Λαογρα­φική Βιβλιοθήκη». Διά την φροντίδα της εξευρέσεως καταλλή­λου ύλης και την εκτύπωσιν των τευχών τής σειράς ορίζεται επιτροπή εκ των μελών του Δ. Συμβουλίου Ι. Π. Δοανίδου ως Προέδρου και Γ. Δροσίνη ως Γραμματέως και τριών μελών του Συλλόγου: των καθηγητών Κωνσταντίνου Αμάντου, Σωκράτους Κουγέα και του διευθυντού τού Λαογραφικού Αρχείου Στίλπωνος Κυριακίδου. Την έναρξιν της εκδόσεως της Ιστορικής και Λαογραφικής Βιβλιοθήκης ανήγγειλεν ο Σύλλογος, την 4 Μαρτίου 1927, απευθύνων έκκλησιν αφ'ενός μεν προς τους κατέ­χοντας ανέκδοτα οικογενειακά έγγραφα σχετικά προς την Ελληνικήν Επανάστασιν και προς τους συλλέκτας τοιούτων εγγράφων, εξ άλλου δε προς τους έχοντας ανέκδοτον λαογραφικόν υλικόν. Πάντες οι ανωτέρω παρεκαλούντο να δηλώσουν αν επιθυμούν να παραχωρήσουν προς δημοσίευσιν ταύτα και υπό ποίους όρους. Τα πρώτα τεύχη της Βιβλιοθήκης εξεδόθησαν κατά το 1927».

            Εις την Γενικήν Συνέλευσιν της 26 Μαρτίου 1927 ο Πρόεδρος ανήγγειλε τα της δωρεάς και την προσεχή έναρξιν της εκδόσεως τευχών της Ιστορικής και Λαογραφικής Βιβλιοθήκης.

Από το Ημερολόγιόν του Γ. Δροσίνη «Σκόρπια Φύλλα της Ζωής μου», στα ΑΠΑΝΤΑ, τόμος 11ος, μαθαίνουμε:

α) Ότι ο Δοανίδης στο θάνατο του αδελφού τού ποιητή, του Στράτου, βρέθηκε στην Κηφισιά δίπλα του και ήταν Φεβρουάριος του 1942, πόλεμος, κρύο, μεγάλες δυσκολίες στη μετακίνηση.

β) Το 1943, όταν πέθανε ο Παλαμάς, ο Δοανίδης ρώτησε τον Δροσίνη τι να γράψουν στο ψήφισμα του Συλλόγου Ωφελίμων Βιβλίων και ο Ποιητής απάντησε ότι πρέπει να είναι  ακριβώς το ίδιο με αυτό που γράφτηκε για τον Αιγινήτη και τον Δοξιάδη. Το ψήφισμα είναι για τον Σύμβουλο Παλαμά και όχι για το δοξασμένο Έλληνα Ποιητή.

γ) Στις 13 Μαρτίου του 1943 από το Ημερολόγιο του Γ. Δροσίνη και πάλι μαθαίνουμε ότι ο Δοανίδης και ο Αθανασάκης έμειναν μέχρι τις 12 ½ η ώρα π.μ. για να εργαστούν (όπως έχουμε ήδη αναφέρει) για τον Σ.Ω.Β. Γενικά, μόλις εύρισκαν αυτοκίνητο είτε της Έλδας Νάζου ή του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού βρισκόνταν δίπλα στον Δροσίνη, στο σπίτι του στην Κηφισιά, οι δύο συνεργάτες.

δ) 15 Νοεμβρίου 1947

Πρώτη μέρα του Σαρανταήμερου, της Σαρακοστής, για τα Χριστούγεννα, της μόνης για προσδοκίες χαράς τής Γέννησης του Χριστού. Καφές με κακάο το μεσημέρι. Ξένοιαστος πια και χωρίς τη νευρικότητα για του Νόμπελ την απόφαση, εκοιμήθηκα 7 ώρες και 2 συμπληρωματικές και σηκώθηκα με ελαφρότατο κεφάλι και…τον ήλιο, χυμένον στην κάμαρά μου, και στο σαλόνι, που καθισμένος στην πολυθρόνα μου συμπλήρωνα κ' έστειλα το γράμμα μου στη Μάρω, με τα χθεσινά του ερχομού του Δοανίδη και των δύο υιών Δημητράκου. Στη συνάντηση αυτή εκανονίστηκε το τύπωμα των παραμυθιών με τις εικόνες Γέροντα και μιλήσαμε για την εκδοτική συμφωνία με τον Σύλλογον, επί τη βάσει του Συμφωνητικού του 1911 με το Σιδέρην. Οριστικά θα αποφασίσωμεν στη νέαν συνάντησιν.           

            Όταν πέθανε ο Γ. Δροσίνης, ο Ι. Δοανίδης ηγήθηκε του Συλλόγου για τους φίλους του Δροσίνη. ακόμα, στις 12/1/1951, μαζί με τον Ι. Αθανασίου, προσέφεραν 200.000 δρχ. στον Σύλλογο προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, εις μνήμη του Ποιητή.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΔΡΟΣΙΝΗ».

«Oι Φίλοι του Δροσίνη». - Μετά τον θάνατον (2 Ιανουαρίου 1952) του ποιητού και ακαδημαϊκού Γεωργίου Δροσίνη. ο Ιω. Π. Δοανίδης διεδέχθη τούτον εν τη αντιπροεδρία του «Συλλόγου προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων». Μεσούντος δε του 1952, ούτος έσχε την πρωτοβουλίαν της συγκροτήσεως ομίλου, υπό την επωνυμίαν «Οι Φίλοι του Δροσίνη». Τη 12 Ιούνιου 1952, εγένετο (εν τη οικία της Έλδας Νάζου) η πρώτη σύσκεψις των ιδρυτικών μελών του ομίλου αυτού, ότε λαβών τον λόγον, ο Ιω. Π. Δοανίδης είπε προς τους συνελθόντας τα ακόλουθα : «Ο «Σύλλογος προς διάδο­σιν Ωφελίμων Βιβλίων», ο ιδρυθείς υπό του αειμνήστου Δη­μητρίου Βικέλα, έχει, με το καταστατικόν του, την ελευθερίαν να οργανώνη επιτροπάς, χάριν ωρισμένων σκοπών, ως ήτο άλλοτε, το εκπαιδευτικόν συνέδριον, η παιδαγωγική βιβλιοθήκη, τo σχολικόν μουσείον, και, τώρα, η Σεβαστοπούλειος Εργατική Σχολή, που έλαβε τελευταίως την μεγάλην υποστήριξιν της αμερικανικής βοηθείας. Εις τας επι­τροπάς αυτάς έχει την ελευθερίαν να προσλαμβάνη πρόσω­πα ωρισμένων αρμοδιοτήτων, ενώ, πάντως, μετέχουν εκ των μελών του  Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου ο Πρόεδρος και ο Γραμματεύων Σύμβουλος. Έτσι, έχετε την εξήγησιν της παρουσίας του κ. Δ. Μάργαρη και εμού, [ως προε­δρεύοντος αντιπροέδρου], εις την σημερινήν μας συγκέν­τρωσιν. Ο κ. Μάργαρης είχε την ευτυχέστατην έμπνευσιν να χαρακτηρίση τον εκλιπόντα αλησμόνητον  φίλον  μας, τον Γεώργιον Δροσίνην, ως ποιητήν του Γένους, κατ’ αντιστοιχίαν προς την, άλλοτε, γενικώς ισχύσασαν έκφρασιν, διδάσκαλος του Γένους. Διότι ποίος άλλος ύμνησε την ελληνικήν φύσιν, τας ελληνικάς παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα του λαού μας, την ιστορίαν την αρχαίαν, αλλά και του 1821, περισσότερον από τον Γεώργιον Δροσίνην; Οι «Φίλοι του Δροσίνη» επιθυμούν να τιμήσουν το έργον αυτό, με την έκδοσιν των Απάντων του, με την έκδοσιν του β’ μέρους των «Σκόρπιων Φύλλων της Ζωής του», την κυκλοφορών μεταλλίου, την ανέγερσιν της προτομής του εις την μικράν πλατείαν, που σχηματίζεται απέναντι από το σπίτι του της Κηφισίας, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της μακράς ζωής του, τέλος, με ό,τι άλλο ήθελε κριθή συντελεστικόν εις την τιμήν, που του ανήκει. Ποίαν γνώμην έχουν οι «Φίλοι του Δροσίνη» και η ευγενέστατη δέσποινα Έλδα Νάζου, που μας φιλοξενεί απόψε, θα το συζητήσωμεν προθύμως. Πάν­τως, επιθυμώ ιδιαιτέρως να τιμήσω την παρουσίαν δύο προ­σώπων, που, εκτός του στενού κύκλου, ήλθαν κοντά μας α­πόψε, της κυρίας Ελένης Βλάχου, αξίας διαδόχου του πα­τρός της Γεωργίου Άγγ. Βλάχου της «Καθημερινής», και του Πέτρου Γουναράκη, υποδιοικητού της Εθνικής Τρα­πέζης, συντοπίτου του Δροσίνη και Μεσολογγίτου, όπως ευ­λόγως το καυχάται».

Κατά την σύσκεψιν εκείνην της 12 Ιουνίου 1952, απεφα­σίσθη η συγκρότησις επιτροπής εκ των Ι. Αθανασάκη, Γ. Αθανασιάδη - Νόβα, Ελένης Βλάχου - Λούνδρα, Π. Γουναράκη, Ι. Π. Δοανίδου, Π. Λογοθέτη, Δ. Μάργαρη, Έλδας Νάζου, Μαρίας Οικονόμου και Γ. Πετάση, ήτις και ανέλα­βε την οργάνωσιν ευρυτέρας συσκέψεως (διά την 25 Ιουνίου του αυτού έτους) και με σκοπόν «την ανταλλαγήν σκέψεων περί του καλλιτέρου τρόπου διά την ευρυτέραν διάδοσιν του έργου τού αειμνήστου ποιητού Γεωργίου Δροσίνη». Κατά την δευτέραν εκείνην και ευρυτέραν σύσκεψιν, ωμίλησαν οι: Ιω. Π. Δοανίδης, Γ. Αθανασιάδης - Νόβας, Π. Γουναράκης, Δημ. Σ. Μπαλάνος, Κ. Δημαράς, Γεώργ. Ζώρας, Έλδα Νάζου, κ. ά. Τέλος δε συνέστη επιτροπή εκ των Ιω. Π. Δοα­νίδου, Δ. Μάργαρη, Ρήγα Γκόλφη, Κ. Δημαρά και του κα­θηγητού της νεοελληνικής φιλολογίας εν τω Πανεπιστήμιω Αθηνών Γεωργίου Ζώρα, εις ην ανετέθη η μελέτη των μέ­σων, δι’ ών θα καθίστατο δυνατή η ευρυτέρα διάδοσις του έρ­γου του Γεωργίου Δροσίνη.

Την 25 Απριλίου 1953, συνήλθε και αύθις η διοικούσα επιτροπή του ομίλου «Οι Φίλοι του Δροσίνη», εν δε τοις πρακτικοίς της συνεδρίας εκείνης αναφέρονται τάδε : «Κατά την συνεδρίαν ταύτην, εις την οικίαν της κας Έλδας Νάζου, παρίσταντο : Ο πρόεδρος κ. Ι. Π. Δοανίδης και οι κ. κ. Δ. Μάργαρης, Δ. Δημητριάδης, Γ. Ζώρας, Γ. Πετάσης και αι κυρίαι Έλδα Νάζου, Α. Τεργιάζου, Φωφώ Λογοθέτη, Μ. Πετάση, Καίτη Μάνου και Μαρία Οικονόμου. Μετά ανταλλαγήν σκέψεων και συζητήσεων, απεφάσισαν, προτείνοντος του κ. Γ. Ζώρα : Ι. Να ενεργήσουν διά την έκδοσιν των έργων του Δροσίνη, συνεννοούμενοι μετά του «Συλλόγου προς διάδο­σιν Ωφελίμων Βιβλίων», μεθ’ ού ο όμιλος των «Φίλων του Δρο­σίνη» συνεργάζεται. 2. Εφόσον παρουσιάζονται εκδόται, να επιτρέπεται η έκδοσις, συμφώνως προς τους όρους τους οποίους θα θέση η επιτροπή, ήτις θα αναλάβη και τας διορ­θώσεις. Εις τας εκδόσεις θα αναγράφεται : «Έκδοσις «Φίλων Δροσίνη» ή «Σύλλογος προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων - Έκδοσις Φί­λων Δροσίνη». 3. Να καταβληθούν προσπάθειαι διά την έκδοσιν του β’ τόμου «Σκόρπια Φύλλα της Ζωής μου»  του Γ. Δροσίνη, το οποίον ο [εκδότης] Κίμων Θεοδωρόπουλος, από τριετίας, διατηρεί ανέκδοτον. 4. Να επικοινωνήσουν με τον εκδότην Ι. Σιδέρην, διά να εξετασθή υπό ποίους όρους ανα­λαμβάνει ούτος την έκδοσιν ωρισμένων έργων του Δροσίνη. 5. Να προσπαθήσουν, όπως εκδοθούν τα «Ειδύλλια», συμφώνως προς την επιθυμίαν τού ποιητού. 6. Να περισυλλεγούν τα εις χείρας διαφόρων γράμματα του Δροσίνη, διά να γίνη έκδοσις και τούτων. Πάντα ταύτα απεφάσισαν οι ως άνω συνελθόντες, υπό την επιφύλαξιν, να συνεννοηθούν μετά του διοικητικού συμβουλίου του «Συλλόγου προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων» και να ζητήσουν παρ’ αυτού την εξουσιοδότησιν, διά πάσαν σχετικήν ενέργειάν των».

Μέγα Ελληνικό Λεξικό

Τόμος 3ος

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ Γ. ΔΡΟΣΙΝΗ

Ι.   Π.   ΔΟΑΝΙΔΟΥ.   ομοτίμου    Καθηγητού  του   Πολυτεχνείου

ο γεωρΓΙοσ Δροσίνης

ΚΑΙ Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣ ΔΙΑΔΟΣΙΝ ΩΦΕΛΙΜΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Το έργον του Γεωργίου Δροσίνη, το ποιητικόν, αφήνω εις άλλους αρμοδιότερους εμού να το αναλύσουν και να το κρίνουν. Αλλά το έργον του εις τον Σύλλογον προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, εις το οποίον εστάθη ο παραστάτης του αειμνήστου ιδρυτού του, του Δημητρίου Βικέλα, είχα την ευτυχίαν να το παρακολουθήσω επί σειράν ετών. Έτσι, τολμώ να απασχολήσω δι’ αυτό τους αναγνώστας της «Ελληνικής Δημιουρ­γίας» με το σύντομο αυτό   δημοσίευμά μου.

Μετά τον ατυχή πόλεμον του 1897 ο Γεώργιος Δροσίνης εδημοσίευσεν επί εξαε­τίαν και με τον τίτλον «Εθνική Αγωγή» δεκαπενθήμερον περιοδικόν, πρόδρομον της κατοπινής συνεργασίας του εις τον Σύλλογον προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων. Διότι το πρώτον άρθρον του Καταστατικού τού Συλλόγου αυτού, ανοίγει την θύραν προς άλλας παραλλήλους ενεργείας, ως λέγει ο ιδρυτής Δημ. Βικέλας εις την λογοδοσίαν του, του 1900.

Το πρακτικόν της ιδρύσεως, συνωψισμένον εξ αφορμής του εορτασμού της εικοσιπενταετηρίδος από τον διάδοχον του αει­μνήστου ιδρυτού και ήδη πρόεδρόν του, «Ι. Αθανασάκην, έχει ως εξής. (Ίδε τα χρο­νικά της τεσσαρακονταετίας 1899-1939, το τεύχος με το λευκόν εξώφυλλον και την εξιστόρησιν της πολυσχιδούς δράσεως του Συλλόγου.)

Καταστατικόν Ιδρύσεως

«Ο Σύλλογος εγεννήθη εις την επί των οδών Βαλαωρίτου και Κριεζώτου γωνιαίαν ισόγειον κατοικίαν τού Βικέλα, την 2)14 Μαΐ­ου 1899, ήτοι την επαύριον της πρωτομα­γιάς. Ο άνθινος στέφανoς του Μαΐου, ο οποίος εκρέματο νωπός ακόμη εις την θύραν, ήτο ως σύμβολον της ωραίας ανθήσεώς του. Αλλ’ αν την ημέραν εκείνην είδε το φως διά του πρώτου πρακτικού τής ιδρύσεως, υπογραφέντος υπό του Βικέλα και ένδεκα άλλων συνιδρυτών, κύκλου συγγενών και φίλων, από πολλού ήδη είχε μελετηθή η ίδρυσις αυτού και ιδίως από της ατυχούς εκβάσεως του πολέμου του 1897. Η φιλοπα­τρία του εδοκιμάσθη σκληρώς, αλλά η πίστις του εις το μέλλον της  Ελλάδος δεν εσαλεύθη.  Και ενόμισεν  ότι, διά το μέλλον αυτό, έπρεπε να  εργασθώμεν όλοι    και έκα­στος εκεί όπου ηδύνατο να φανή χρήσιμος. Όπως ο Φίχτε, μετά την ήτταν της Ιένας, και ο Φερρύ μετά τον όλεθρον του Σεδάν, και ο Βικέλας, μετά την συμφοράν της Λα­ρίσης, επεζήτησε την επούλωσιν των πληγών της πατρίδος, διά της μορφώσεως  του λαού, και την ανάκτησιν της εθνικής τιμής, διά της δημιουργίας γενεάς υιών αξιωτέρων των πατέρων. Οι στενώς συνδεόμενοι τότε μετά του Βικέλα, προς τους οποίους ενεπιστεύετο τας σκέψεις και τα σχέδιά του, ενθυμούνται ότι  εκυμαίνετο μεταξύ της συστάσεως Λυ­κείου, κατά τον τύπον των αγγλικών κολλεγίων, και της ιδρύσεως Σωματείου, προς μόρφωσιν του λαού, διά της διαδόσεως χρησίμων βιβλίων και της αναπτύξεως της έξεως της αναγνώσεως. Ίσως επροτίμα το πρώτον αν ησθάνετο ακμαιοτέρας τας δυνάμεις του. Αλλ’  εθεώρησε πολύ βαρύ διά την ηλικίαν του το έργον της οργανώσεως και διοικήσεως εκπαιδευτηρίου μετά οικοτροφείου και κατέληξεν εις την απόφασιν της ιδρύσεως του Συλλόγου προς διάδοσιν των Ωφέλιμων Βιβλίων, κατά το πρότυπον   αναλόγων  γαλλικών, αγγλικών και ελβετικών εταιρειών των οποίων είχε συλλέξη τους κανονισμούς».

Τα εκδιδόμενα ωφέλιμα βιβλία ετυπώνοντο εις  10.000 αντίτυπα, με το γνωστόν κόκκινο δέσιμο, και επωλούντο προς 50 λεπτά το αντίτυπον. με τρεις δραχμάς εγένετο κανείς συνδρομητής διά 12. Εν τούτοις, εστοίχιζαν  πολύ περισσότερον. «Προέκυπτεν ούτω ζημία,την οποίαν εκάλυπτεν εις εκ των ιδρυτών,  επιθυμών να κρατήση την ανωνυμίαν». Και αυτός ήτο ο Δημήτριος Βικέλας!

Συν  τω χρόνω,  εγένετο μικρά αύξησις  της  τιμής εις τα 35 λεπτά κατ' αντίτυπον και 4  δραχ. διά τη δωδεκάδα. Αλλά  πάλιν η ζημία παρέμενε,   αντίθετα προς την εμπορικήν αρχήν,  καθ' ήν τα κέρδη μιας επιχειρήσεως αυξάνονται με την διάδοσιν του προϊόντος. Έτσι, ο Βικέλας χαριτολογών «έλεγεν ότι το παράδειγμα δεν είναι άξιον αναγραφής εις εμπορικά εγχειρίδια».

Πρώτα βιβλιάρια εξεδόθησαν ο Ουρανός του Δ. Αιγινήτου, η Εκκλησία μας του Δ. Μπαλάνου, η Γη του Πυρός του Δ. Βικέλα. Και εκ των 45 βιβλιαρίων που εδημοσιεύθησαν, μεταξύ του 1900 και του 1903, αν­τίτυπα 485.000 εκυκλοφόρησαν, διαψεύδοντα την ανησυχίαν εκείνων που αμφισβητούσαν την επιτυχίαν της καταβαλλομένης προσπά­θειας.

Εν τω μεταξύ, αισιοδοξών πάντοτε ο ιδρυτής του Συλλόγου, ηθέλησε να εξασφαλίση εις αυτόν την στέγην, ίσως διότι είχεν υπ’ όψιν του πολλά Ιδρύματα, τα οποία, στερούμενα ιδιοκτήτου στέγης, διελύθησαν ευθύς με την πρώτην αντιξοότητα.

Και είναι δι’ αυτό τούτο συγκινητικαί αι προσπάθειαι που κατέβαλε διά την εξεύρεσιν του καταλλήλου χώρου, την εξασφάλισιν της κυριότητος, την κατάστρωσιν του σχεδίου, τον τρόπον πληρωμής, κλπ, όλα όσα έφεραν το Ίδρυμα εις την ιδιοκτησίαν του γνωστού οικήματος της οδού Ακαδημίας 42, κατ’ αρχάς, 44 κατόπιν, Ρούσβελτ 54 (Σταδίου σήμε­ρον), ακίνητον που ενθυμίζει το εξώφυλλον των 100 πρώτων βιβλίων του Συλλόγου,  το Κόκκινο Σπίτι.

Έν τω μεταξύ, συνεχίζων την γενικωτέραν προσπάθειάν του διά την μόρφωσιν του λαού, με παραστάτην, αν μη και κύριον παρορμητήν, τον νεκρόν της χθες, τον Γεώργιον Δροσίνην, δεν παρέλειπε πάσαν άλλην εργασίαν, εις τον αυτόν συντρέχουσαν σκοπόν. Το 1901 ιδρύει και Σχολικάς Βιβλιοθήκας και το 1903 το Εκπαιδευτικόν Μουσείον. Το 1904 οργανώνει το Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριον, ενώ δίδει την πρώτην ώθησιν εις την ίδρυσιν του Οίκου Τυφλών. Το 1907 εκδίδει το επί εξαετίαν συνεχισθέν περιοδικόν η Μελέτη, η έλλειψις του οποίου είναι σήμερον ακόμη αισθητή. Αι ενέργειαί του προς εισαγωγήν της σκοποβολής εις τα Σχολεία συνεχίζονται και το 1900 διακόσια δημοτικά σχολειά εφοδιάζονται με τα σχετικά.

Και, ως επιστέγασμα, έρχεται η δωρεά του αειμνήστου Κωνσταντίνου Σεβαστοπούλου και η ίδρυσις της φερωνύμου Σεβαστοπουλείου Εργατικής Σχολής. Εις την «Εστίαν» του 1946 και, εν συνεχεία, προς τον τόμον που εδημοσίευσεν με τον τίτλον Σκόρπια Φύλλα της Ζωής μου, εδημοσίευσε σειράν ενδιαφερόντων άρθρων, σχετικών με την ίδρυσιν της Σεβαστοπουλείου.

Ο Γεώργιος Δροσίνης συντάσσει το πρόγραμμα της Σχολής και παρακολουθεί την λειτουργίαν της μέχρι των ελαχίστων λεπτομερειών, με κύριον σκοπόν την μόρφωσιν του χαρακτήρος των μαθητών της. Διότι είχεν ως αρχήν ότι ο μεν τεχνίτης συμπληρώνει εαυτόν μέχρι του τέλους της ζωής του, αλλά ο χαρακτήρ του μαθητού διαπλάσσεται κατά τον χρόνον των σπουδών του εις ένα καλώς διοικούμενον σχολείον.

Γεγονός είναι ότι  η Υψηλή προστάτις του Συλλόγου, η μετέπειτα Βασίλισσα Σοφία, οσάκις είχεν επισήμους ξένους, την Σεβαστοπούλειον επεδείκνυεν με πραγματικήν υπερηφάνειαν.

Κύριον ρόλον ανέλαβεν ο Δροσίνης, διότι η υγεία του Δ. Βικέλα εκλονίσθη από κακόν ανίατον - καρκίνον του ήπατος. Συρόμενος μετέβη επί τόπου και κατέθεσε τον θεμέλιον λίθον της Σχολής. Και γράφει ο Γεώργιος Δροσίνης εις τα «Χρονικά» της τεσσαρακονταετίας: «Όσοι παρέστησαν εκεί διετήρησαν την τραγικήν εικόνα του Βικέλα, κατερχομένου εις το βάθος της ανασκαφείσης γης, ως προοιωνιζομένην την μετ’ ολί­γας ημέρας κατάβασίν του εις τον τάφον». (7 Ιουλίου 1908).

Ο Δήμος Αθηναίων παρεχώρησε το γήπεδον της Σχολής εκ πήχεων τεκτονικών 6.500, με πρόσοψιν επί της οδού Παναγή Κυριακού, εις τους Αμπελοκήπους.

Το υπό του αειμνήστου Σεβαστοπούλου εγκριθέν καταστατικόν εξ άρθρων 17, ανα­γράφει ως σκοπόν της  Σχολής:

Άρθρον 2. Σκοπός της Σχολής είναι η ηθική εξύψωσις και υλική βελτίωσις των βιοτεχνικών επαγγελμάτων και προς ταύτα κατεύθυνσις των άνευ οδηγίας και αρωγής παραπλανωμένων και πολλάκις απολλυμένων τέκνων του λαού.

Άρθρον 6. Η Σχολή αποτελείται εκ δύο τμημάτων, του Σπουδαστηρίου και του Εργα­στηρίου. Και εν μεν τω πρώτω διδάσκονται μαθήματα συνεχίζοντα και συμπληρούντα την κτηθείσαν εν τη Δημοτική Σχολή ελληνοπρεπή παίδευσιν, παρασκευάζοντα δε και προς τον κα­τόπιν κοινωνικόν βίον, εν δε τω εργαστηρίω αναπτύσσονται εμπράκτως πάσαι αι δεξιότητες αι απαραίτητοι διά πάντα τεχνίτην και σχετιζόμεναι προς την επί χάρτου, δερμάτων, ξύλου, λίθου και μετάλλου εργασίαν.

Άρθρον 7. Η Σχολή, αποβλέπουσα εις την σκόπιμον καλλιέργειαν της ιδιοφυΐας εκάστου μαθητού, παρέχει πλήρη ελευθερίαν εις την υπό των εκ ταύτης αποφοίτων των εκλογήν επαγγέλματος, αποκομιζόντων εκ της τριετούς φοιτήσεως τα απαραίτητα εφόδια προς ευδοκίμησιν εν οιωδήποτε κλάδω τής βιοτεχνίας.

Άρθρον 8. Ίνα σκοπιμώτερον εργάζηται η Σχολή, ο αριθμός των εν αυτή φοιτώντων κατά μεν το πρώτον έτος δεν δύναται να υπερβή τους 40, λειτουργούσης μόνης της 1ης τάξεως, κατά δε το δεύτερον έτος δεν δύναται να υπερβή τους 80, λειτουργούσης και της 2ας τάξεως, και κατά το τρίτον και τα κατόπιν έτη δεν δύναται να υπερβή τους 120, λειτουργουσών και των τριών τάξεων.

Άρθρον 10. Μεταξύ των διδασκομένων εν τη Σχολή περιλαμβάνονται τα καθήκοντα του ανθρώπου ως χριστιανού και ως πολίτου ευνο­μουμένου Κράτους, στοιχεία λογιστικής και καταστιχογραφίας, μετ’ ιδιαιτέρας δε μερίμνης η ιχνογραφία, η κοσμηματογραφία, η προπλαστική (modelage), έτι δε αρχαί κηπουρικής και οικιακής κτηνοτροφίας· ως ασ­κήσεις δε σωματικαί αι εθνικαί παιδιαί, πεζοδρομίαι και ορειβασίαι και η σκοποβολή.

Τον Δ. Βικέλαν διεδέχθη εις την Προεδρίαν ο Ι. Αθανασάκης, τον οποίον, άλλωστε, ο Βικέλας είχεν υποδείξει, εν συνομιλία του μετά μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, ως διάδοχόν του.

Kαι η εργασία συνεχίζεται με κέντρον τον Γεώργιον Δροσίνην. Τα Κόκκινα Βιβλία φθάνουν τον αριθμόν 100. Εις συνέχισίν των έρχονται τα Πράσινα, με διάφορον δι’ έκαστον έκτασιν και τιμήν. Και αυτά ευρίσκονται ήδη εις τον αριθμόν 74. Εκδίδονται τα Εθνικά Δημοσιεύματα, τό­μοι 18. Η Ιστορική και Λαογραφική Βιβλιοθήκη και, ως συνέχεια, τα Ελληνικά, περιοδικόν δημοσίευμα των ετών 1928 - 1936. Ιδρύεται το Μουσικόν Λαογραφικόν Αρχείον και δημοσιεύονται τρεις ογκώδεις τόμοι διά τους τρεις Εθνικούς ποιητάς, τον Σολωμόν, τον Βαλαωρίτην, τον Ζαλοκώσταν. Οργανούνται Εσπεριναί Ομιλίαι και από κοινού με τον Ερυθρόν Σταυρόν και το Κέντρον Γυναικείας Μορφώσεως.

Αλλά, ταυτοχρόνως, η λειτουργία της Σεβαστοπουλείου Σχολής διακόπτεται, κατ' αρχάς μεν λόγω της επιστρατεύσεως, έπειτα δε προς στέγασιν των αναπήρων των τρισενδόξων πολέμων 1911-1912. Και μόλις το 1930 αποδίδεται εις τον προορισμόν της.

Ο δεύτερος πόλεμος, η κατοχή και η ανταρσία φέρουν τον Σύλλογον εις κατάστασιν απονεκρώσεως. Η περιουσία του εξανεμίζεται. Και έρχεται η Αμερικανική Βοήθεια να την αναζωογονήση, με νέα κτίρια, ικανά να στεγάσουν 500 μαθητάς, με τέλειον ξυλουργείον, με μηχανουργείον εφωδιασμένον με όλα τα αναγκαία μηχανήματα, με ατο­μικά εργαλεία αφθονώτατα, όλα παραχω­ρημένα χωρίς υποχρέωσιν της αποπληρω­μής των, λόγω εκτιμήσεως προ το ήδη συντελεσμένον έργον της Σχολής.

Από της σκοπιάς αυτής κρινόμενον το έργον τού Γεωργίου Δροσίνη είναι Έργον Εθνικόν, όπως εστάθη και το άλλο έργον του το ποιητικόν. Ούτε πρέπει να παροραθή από την ηθελημένην αρχοντικήν απομόνωσιν εις την οποίαν έταξεν εαυτόν κατά τα τελευταία έτη της μακράς ζωής του.

Ελένη Βαχάρη