Ο ΔΡΟΣΙΝΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΘΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ, Φ. ΠΑΝΤΣΙΔΗ

Ομιλία της εκπαιδευτικού κας ΦΑΝΗΣ ΠΑΝΙΤΣΙΔΗ,

«ο δροσινησ και το περιοδικό εθνική αγωγή»

Πρόλογος

Ήταν καλοκαίρι του 1991. Και όπως λέει. ο Δροσίνης σ' ένα ποίημα του :

«Ήρθεν η Μοίρα και σε μένα

Χάρισμα ανέλπιστο να φέρει...»

Ήρθε η μοίρα και σε μένα να μου φέρει κάτι. το ανέλπιστο, να βρεθώ με πολλές κυρίες ενός Τμήματος του Λυκείου των Ελληνίδων στο σπίτι του Γ. Δροσίνη στη Κηφισιά, για να διοργανώσουμε την παιδική βιβλιοθήκη του Δήμου, στο ισόγειο του σπιτιού.

Αργότερα ως μέλος, του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Δροσίνη», δίπλα στην ακούραστη Πρόεδρο Ε. Βαχάρη, βοήθησα στην γέννηση του Μουσείου Δροσίνη, στον πρώτο όροφο του ίδιου σπιτιού. Τι συγκίνηση για μένα, τι ανέλπιστο δώρο. Τι συναισθήματα περηφάνειας.

Ένας γυρισμός, στα παιδικά τα χρόνια, στο Δημοτικό, τότε-που άκουγα τα παραμύθια του Δροσίνη και τα ποιήματα του τα γεμάτα Πατρίδα, ακόμα τώρα σιγοτραγουδώ :

Εσείς που πρωτοσπείρατε

της λευτεριάς το σπόρο....

Τι θύμησες! Τι κόμπος στο λαιμό!...

Και ήρθε η 25η Μαρτίου του 1968. Σημαντική ημέρα για μένα φοιτήτρια στην

Παιδαγωγική Ακαδημία Λαρίσης, στο Τμήμα των Νηπιαγωγών. Ανεβάζαμε ένα θεατρικό έργο στο κινηματοθέατρο «Παλλάς» της Λάρισας, λόγω της Εθνικής Επετείου, με απώτερο σκοπό να συγκεντρωθούν χρήματα για την ετήσια εκδρομή μας στην Δυτική και Κεντρική Θράκη. Θα φτάναμε μέχρι τις Καστανιές του Έβρου, στο τρίγωνο των συνόρων Ελλάδας -Βουλγαρίας -Τουρκίας.

Στη θεατρική λοιπόν αυτή παράσταση, είχα κι εγώ ένα μικρό ρόλο. Απάγγειλα το «Χώμα Ελληνικό» του Δροσίνη. Το είχα μάθει απ' έξω και όταν το έλεγα, ένιωθα τι θα πει περηφάνεια. Ήταν το τέλος της γιορτής κι έτσι το χειροκρότημα του κοινού, το θεώρησα όλο δικό μου. Τι συγκίνηση Θεέ μου!

Στα επόμενα δέκα χρόνια που μου έμελε να ζήσω στις Η.Π.Α., μακριά από την πατρίδα, πολλές φορές, μα πάρα πολλές φορές, η σκέψη μου γύριζε στην ώρα αυτή και τα χείλη μου μουρμούριζαν τις λέξεις του ποιήματος, τα μάτια μου βούρκωναν και η καρδιά μου χτύπαγε δυνατά έτοιμη να σπά­σει.

Τι δε θάδινε οποιοσδήποτε από μας εκεί για μια χούφτα χώμα ελληνικό, εκεί τόσο μακρυά από την πατρίδα !

Η εκπαιδευτική μας εκδρομή από τη Λάρισα στη Μακεδονία και τη Θράκη, πραγματοποιήθηκε χάρη στην επιμονή του διευθυντή μας, κ. Μούσιου. Όπως έλεγε, έπρεπε να γνωρίσουμε και το τελευταίο ακριτικό χωριό, γιατί ποιος ξέρει η τύχη τι φέρνει, μπορεί κάποιος από μας να διοριζόταν σ' ένα από αυτά τα χωριά. Όταν φτάσαμε στα σύνορα, νιώσαμε ένα ρίγος. Εκεί καταλάβαμε τι σημαίνει ΠΑΤΡΙΔΑ και χώμα ελληνικό.

Θυμάμαι λοιπόν, ότι επισκεφθήκαμε το Πισοδέρι Φλωρί­νης, το μέρος όπου είχαν θάψει κρυφά το κεφάλι του Παύλου Μελά, στο Μακεδονικό Αγώνα. Το σώμα του το έθαψε με τιμές στη Καστοριά ένας παπάς που έπεισε τους

Τούρκους να του το δώσουν. Μιλήσαμε για την «Εθνική Εταιρεία». Μιλήσαμε και για τον Δροσίνη, τότε που πήγε και τον βρήκε ο Παύλος Μελάς στην εφημερίδα «Εστία» και τού ζήτησε βοήθεια για να αντιμετωπίσει το σοβαρό κίνδυνο που διέτρεχε η Μακεδονία μας από τους κομιτατζήδες Βουλγάρους. Τότε που ο Δροσίνης και όλο το συντακτικό προσωπικό της «Εστίας» ορκίστηκε πίστη στον αγώνα και υποσχέθηκε ηθική και υλική βοήθεια.

Θυμάμαι ότι η εκδρομή συνεχίστηκε στην Βέροια. Λίγο έξω από την πόλη, στα   βόρεια, είδαμε   το αρχοντικό του Βικέ­λα, του πλούσιου και   φημισμένου λογοτέχνη, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, που ίδρυσε το Σ.Ω.Β. Πρόεδρος ο Βικέλας και Γραμματέας ο Δροσίνης, με οδηγό την αγάπη τους για την Ελλάδα, μεγαλούργησαν μαζί μέχρι το θάνατό τού πρώτου, μετά συνέχισε ο Δροσίνης τον δημιουργικό του δρόμο με τον Ιωάννη Αθανα­σάκη δεύτερο πρόεδρο του Σ .Ω .Β.

Όταν βρέθηκα στην Αμερική, όπως ανέφερα, στη δεκαετία του '70, εργάστηκα στην ασφαλιστική εταιρία John Hancork Insurance Co της Βοστώνης και είχα προϊστάμενο έναν Έλληνα Β' γενιάς. Η καταγωγή της γιαγιάς του ήταν από τη Μυτι­λήνη. Είχε διαβάσει το βιογραφικό μου και μία ημέρα μού είπε: «Ξέρεις Φανή, η γιαγιά μου ήταν δασκάλα στο νησί της Μυτιλήνης, στην Ελλάδα, όπως εσύ. Μου δίδαξε ένα τραγούδι. Θα στο τραγουδήσω για σένα». Και μου τραγούδησε την «Ανθισμένη Αμυγδαλιά» του Γ. Δροσίνη με σπασμένα ελληνικά και αυτό συνέβηκε στη μακρινή Βοστώνη !

Η ζωή εκεί κυλούσε σε γρήγορους ρυθμούς· δεν σου άφηνε περιθώριο να σκεφθείς την Ελλαδίτσα μας, όπως τη λέγαμε όλοι μας, και όμως...!τη στιγμή που η σκέψη μου ταξίδευε στο όμορφο χωριό μου, στους δικούς μου ανθρώπους, ο γνωστός κόμπος έσφιγγε τον λαιμό μου και πριν δακρύσω τα χείλη ψυθίριζαν:

«Τώρα που θα φύγω και θα πάω στα ξένα

και θα ζούμε μήνες, χρόνια χωρισμένοι...

Τι περίεργο, ο Δροσίνης ερχόταν πάντα στα χείλη μου.

Τα χρόνια περάσανε, γύρισα στην Ελλάδα και ω! του θαύματος, να σας το ξαναπώ ;

Ήρθεν η Μοίρα και σε μένα

Χάρισμα ανέλπιστο να φέρει!

Να βρεθώ κοντά στον Δροσίνη.

Σήμερα θ’ αναφερθώ στη δράση του Γ. Δροσίνη με το περιοδικό

ΕΘΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

«ΕΘΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ»

Εκδότης Γ. Δροσίνης

Η «Εθνική Αγωγή», περιοδικό που συνδέεται αναμφίβολα με την πιο παραγωγική περίοδο της δημοσιογραφικής παρουσίας του Γεωργίου Δροσίνη, κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1898 αποσκοπώντας στην όσο γίνεται καλύτερη μόρφωση μιας νέας γενιάς.

Στα Σκόρπια Φύλλα της Ζωής μου διαβάζουμε: «Η πολεμική ατυχία του 1897, μου ρίζωσε βαθιά την πεποίθηση πως κάθε ενέργεια για την εθνική μας αναγέννηση, πρέπει ν' αρχίση με την διάπλαση της νέας γενιάς».

Στην «Εφημερίδα των Κυριών», (ΙΑ'. Εν Αθήναις Μάρτιος 1898 αριθμ. 523), στο άρθρο «Φιλολογική και Επιστημονική Κίνησις»η Καλλιρρόη Παρρέν επισημαίνει:

«Ο κ. Γ. Δροσίνης ο οποίος επί ελάχιστον ευτυχώς χρονικόν διάστημα είχεν αποσκιρτήση της φιλολογικής οράσεως, επανέρχεται ήδη εις τας τάξεις της, με έκδοσιν νέου Περιοδικού υπό τον τίτλον «Εθνική Αγωγή» σκοπούντος αληθώς δια δημοσιευμάτων καταλλήλων την Εθνικήν μας αναμόρφωσιν.

Το πρώτον φυλλάδιον της «Εθνικής Αγωγής» του κ. Γ. Δροσίνη περιέχει ωραίον άρθρον αυτού, δι’ ου εξαίρεται η ανάγκη της ριζικής μεταρρυθμίσεως της ημετέρας εκπαιδεύσεως δι' ης θα κατορθώνεται να καταστή η Ελλάς, Έθνος πολι­τών κοινωνικώς και πολιτικώς πεφωτισμένων, Έθνος εδραιούν την υπόστασιν αυτού όχι επί σαθρών υλικών βάσεων, αλλά επί των γρανιτωδών βάθρων της ηθικής και πνευματικής υπεροχές.

Πλην τούτου η «Εθνική Αγωγή» δημοσιεύει ωραίαν μελέτην του Δροσίνη περί Πατρίδος, ετέραν περί αποστολής του Σχολείου του Σεάγε, περιεργότατα εικονογραφημένα Αναγνώσματα, ωραιότατον Δράμα του κ. Προβελεγγίου, ποιηθέν επί τη Εκατονταετηρήδι του Ρήγα Φεραίου και ποικίλην άλλην ύλην, τείνουσα προς τον αυτόν σχοπόν της Εθνικής Αγωγής.

Τον κ. Γεώργιον Δροσίνην συγχαίρομεν δια το νέον και Εθνοφελές περιοδικόν του, εις το οποίον ευχόμεθα πλήρη επι­τυχία».

Και ο ίδιος ο Δροσίνης μας επιβεβαιώνει στα «Σκόρπια Φύλλα της Ζωής μου»:

«— Μετά την αποχώρηση μου από την «Εστία» στα 1898, άρχισα την έκδοση της «Εθνικής Αγωγής» που κυκλοφόρησε από τον Μάρτιο του 1898 όπως το αναφέρει και η Καλλιρρόη Παρρέν, ως τον Μάιο του 1904.

Το πρόγραμμά της είχε τη διάπλαση μιας νέας γενεάς αξιότερης από την πριν και με τη σύσταση τού νέου Τμήματος των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών, βρήκα στάδιο ελεύθερο για το νομοθετικό έργο που λειτουργεί ως σήμερα και οφείλεται σε δική μου πρωτοβουλία-,

Η ιδέα του περιοδικού «Εθνική Αγωγή» γεννήθηκε στις Σπέτσες, το καλοκαίρι του 1897. Ο ίδιος γράφει στα Σκόρπια Φύλλα της Ζωής μου:

«— Το καλοκαίρι εκείνο αποδιωγμένος από το τουρκοπατημένο Πήλιο είχα καταφύγη στο δροσερό νησί των Σπετσών. Είχα πάρη μαζί μου εκεί βιβλία και περιοδικά, που μπορούσαν, να με φωτίσουν για την εκπαιδευτική εξόρμηση στην Γερμανία, μετά την Ιένα και στη Γαλλία μετά το Σεντάν. Και για να με οδηγήσουν στους νέους δρόμους, που εχάραζε για την παιδαγωγική η πρόοδος και η εφαρμογή των Θετικών Επιστημών .Έλαβα την απόφαση να εκδώσω περιοδικό με τον σκοπό που διαλαλούσε το όνομά του: ΕΘΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ.

Στους έξι τόμους της, όποιος ποτέ θελήσει να τους φυλλομετρήσει θα εύρη τα πρώτα φυτώρια του εκπαιδευτικού μας καθεστώτος. Εκεί εσπάρχθηκαν και επρωτοβλάστησαν σαν νέες ιδέες και από κει μεταφυτεύτηκαν και έγιναν προγράμματα και διατάγματα και Νόμοι του Κράτους-.

Παρόλο που ο Δροσίνης δεν ήταν εκπαιδευτικός, αποδεικνύεται ότι είχε βαθιά γνώση των προβλημάτων της παιδείας. Μέσα από το περιοδικό αυτό στοχεύει στην έρευνα, στην βελ­τίωση των εκπαιδευτικών θεμάτων και κατά επέκταση στην αρ­τιότερη μόρφωση των νέων, πράγμα που πετυχαίνει.

Ο Γεώργιος Δροσίνης κρατήθηκε μακριά από την πολιτική και όπως παραδέχεται, στην συνεργασία του με τον Βικέλα στον Σ.Ω.Β. ούτε εκείνον, ούτε τον Βικέλα, απασχόλησε ποτέ η πολιτική. Συμπαθούσαν και οι δύο το Θεοτοκικό κόμμα που κυβερνούσε τότε, καθώς και τον υπουργό της Παιδείας τον Στάη, θερμότατο φίλο και υποστηρικτή του Συλλόγου, χωρίς αυτό να επηρεάζει τα σχέδια και την εφαρμογή τελειότερων μέσων διδασκαλίας και αγωγής, που τελικά, θα τα υιοθετήσει και το Κράτος.

Δεν χρειάζεται να πούμε περισσότερα, για το περιοδικό «Εθνική Αγωγή», που σημάδεψε την εκπαίδευση των Ελλήνων, ζει και ας διαβάσουμε τι γράφει ο Δροσίνης στο πρώτο φύλλο, έτος Α, 1η Μαρτίου 1928 με τίτλο «Επί το Έργον».

«Από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι τους σημερινούς μας φιλοσόφους, κοινωνιολόγους και ιστορικούς, ομολογείται από όλους ανεξαιρέτως τους ερευνητές της ανθρώπινης δράσης πάνω στη γη, ότι η ασφάλεια και η πρόοδος κάθε ελεύθερης πολιτείας εδραιούται πάνω στην πνευματική ανάπτυξη και την ηθική μόρφωση των πολιτών, μ' ένα λόγο στην εθνική αγωγή.

Η εθνική αγωγή έχει τρία κέντρα με ανιούσα κλίμακα: το Σπίτι, το Σχολείο και την Κοινωνία. Το κατ' εξοχήν όμως κέντρο που εξασκεί την μεγαλύτερη όμως επίδραση, ακόμα και στα δύο άλλα κέντρα, είναι το Σχολείο. Προς το Σχολείο λοιπόν στράφηκε πάντοτε η προσοχή των μεγάλων εθνικών αναμορφωτών και το Σχολείο αναδείχθηκε πάντοτε ο καλύτερος αγρός για την εθνική αναγέννηση μετά από κάθε εξουθένωση και συμφορά.

Ο Γάλλος Καρνώ άρχισε πριν το 1815 το έργο του, δηλαδή την εθνική ανάπλαση μέσα από το σχολείο, το οποίο διεκόπει με την ήττα του Βατερλώ, αλλά ήταν εμφανής η ανάγκη συνέ­χισής του, μετά την πανωλεθρία του Σεντάν.

Ο μεγάλος Φίχτε από τα συντρίμμια της Ιένης, δημιούργησε τη δημοτική εκπαίδευση της Γερμανίας και το αληθινό φυτώριο της εθνικής ενότητας απ' όπου βλάστησαν μετά από πέντε δεκαετίες οι δάφνες που στεφάνωσαν τον γερμανικό αετό.

Εμείς που ελευθερώσαμε τη γωνιά αυτή της μεγάλης ελληνικής πατρίδας και ξανακάναμε την Ελλάδα ένα ανεξάρτητο κράτος, δεν υπολειπόμαστε των άλλων λαών, γι' αυτό την επομένη κιόλας από την απόκτηση της ποθητής ελευθερίας η σκέψη μας έτρεξε στο πώς να συμπήξουμε και να παγιώσουμε την απαραίτητη εθνική αγωγή.

Η Εθνική Συνέλευση ψήφισε την ίδρυση σχολείων, ο γέρων Κοραής στο Παρίσι έγραψε ότι «τότε μόνον δύναται να καυχηθή το Έθνος ότι έχει φώτα, όταν τα φώτα είναι σκορπισμένα και διαμελισμένα σ' όλους τους πολίτας» και ο αληθινός μεγά­λος κυβερνήτης της Ελλάδος Καποδίστριας, έθεσε γερές βάσεις στην εθνική αγωγή αλλά δυστυχώς, δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το θαυμαστό οικοδόμημα της ελληνικής εκπαιδεύσεως, που η σοφή του διάνοια είχε σχεδιάσει πάνω στο ελβετικό πρότυπο.

Δυστυχώς, δεν ήταν τόσο εύστοχα, όσο και εάν ήταν πο­μπώδη, τα νομοθετήματα «περί παιδείας» της βαυαρικής αντιβασιλείας, μεταφυτευμένα από το εύφορο γερμανικό έδαφος στην χερσωμένη ελληνική γη, μετά από την μακρόχρονη τουρκική δουλεία της. Η στοιχειώδης εκπαίδευση ορίστηκε υποχρεωτική με νόμο το 1834 και ο νόμος και σήμερα (1898) 123 χρόνια μετά, είναι ακόμα ανεφάρμοστος 200.000 Έλληνες στερούνται παντελώς σχολείων.

Ο Δροσίνης συνεχίζει λέγοντας ότι, απ' ό,τι έπρεπε να γίνει από το Κράτος πολύ λίγα έγιναν και αυτό το έδειξε η συμφορά που έφερε ο πόλεμος.

Εκεί φάνηκε ότι η κυριότερη αφορμή του ήταν η έλλειψη εθνικής αγωγής, αφού είναι κοινώς αποδε­κτή η ανάγκη να μορφωθούν οι πολίτες και να μην βρεθεί η χώρα στον έσχατο τον κίνδυνο.

Αν ο Μισελέ ονόμασε την καθολική ψηφοφορία ενός έθνους αμόρφωτου επιδρομή βαρβάρων, ο μεγάλος Ελβετός πολίτης Δροζ δεν δίστασε να παραβάλει την ελευθερία στα χέρια του λαού που δεν έχει επαρκή μόρφωση, σαν όπλο στα χέρια ενός παράφρωνα, με το οποίο μπορεί να σκοτωθεί και ο ίδιος.

Τα σοφά αυτά διδάγματα, τα οποία δυστυχώς μας έγιναν παθήματα, επιβάλλουν την ιερή υποχρέωση, όχι μόνο στο επίσημο Κράτος αλλά σε κάθε έναν από εμάς που μπορεί να συμπράξει στο μεγάλο έργο της εθνικής αγωγής, γρήγορες και αποτελεσματικές ενέργειες με όσα μέσα διαθέτουν.

Ο Δροσίνης τελειώνει, λέγοντας πως πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στους τρεις μεγάλους εθνικούς παράγοντες, το Σπίτι, το Σχολείο, την Κοινωνία και να ενισχύσουμε τα ελληνικά ήθη, τις παραδόσεις των πατεράδων μας και να προσπαθήσουμε να καταστήσουμε όλους τους Έλληνες μορφωμένους με γερές, ηθικές και πνευματικές βάσεις.

Τονίζει επιπροσθέτως : Ας παύσωμε πλέον πλανώμενοι δια απατηλών ονείρων και φανταζόμενοι ως λαμπρόν μετέωρον αναδεικνυομένην εξαίφνης και εκ του παραχρήμα, μεγάλην την πατρίδα.

Ας στραφώμεν προς τον ελληνικόν λαόν, αυτόν ας καταστήσωμεν άξιον της ελευθερίας του, της αποστολής του, εις αυτόν ας εμφυσήσωμεν δια της εθνικής αγωγής την πνοήν υγι­ούς φιλοπατρίας και ας ήμεθα βέβαιοι ότι ο ελληνικός λαός τότε δια των ιδίων χειρών θα πλάσει αξίαν αυτού την Ελλάδα.

Επί το έργον λοιπόν.

Γεώργιος Δροσίνης»

Ο καθηγητής Γ. Παπακώστας στην εισαγωγή γράφει:

«Όπως φαίνεται από τον πίνακα της θεματικής κατανομής των περιεχομένων της «Εθνικής Αγωγής», στο περιοδικό αυτό η αρθρογραφία περιστρέφεται κυρίως γύρω από προβλήματα που απασχόλησαν τον Γεώργιο Δροσίνη αργότερα κατά τη θητεία του στο Υπουργείο Παιδείας. Επικεντρωμένα στα εκπαιδευτικά θέματα τα άρθρα αυτά, δεν έχουν κανένα από τα χαρακτηριστικά των νεανικών σημειωμάτων της Εστίας. Είναι άρθρα κοινωνικού προβληματισμού, οργανωμένα και τεκμηριωμένα που θίγουν σημαντικά ζητήματα της ελληνικής κοινωνίας στον τομέα της εκπαίδευσης, μεταφέρουν εμπειρίες από το εξωτερικό, εντοπίζουν προβλήματα και καθυστερήσεις και προτείνουν λύσεις. Μερικά από αυτά μάλιστα, π.χ. «Η Αγάπη του Δέντρου», Εθνική Αγωγή, ετ. ΣΤ΄ 15 Απριλίου 1903, σσ. 94-95, προηγούνται της εποχής τους με την έννοια ότι ασχολούνται με προβλήματα που είναι επίκαιρα ακόμη και σήμερα. Τα κείμενα αυτά καθιστούν εμφανές ότι ο νεαρός διανοούμενος και ποιητής του 1880 με τη σατυρική πένα και το γλαφυρό ύφος έχει δώσει τη θέση του σε έναν πνευματικό άνθρωπο που τον απασχολούν ουσιαστικότερα τα προβλήματα του καιρού και του τόπου του.»

Στην διάρκεια της ζωής του περιοδικού, ο ποιητής δημοσιεύει δεκατρία σημειώματα υπογεγραμμένα με το αρχικό Δ και δεκαπέντε επώνυμα άρθρα, ένα των οποίων είναι η αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Ακρόπολις».

Στο 23 Οκτωβρίου 1903 φύλλο της εφημερίδας συναντούμε το άρθρο «Η εθνική σημασία της δημοτικής εκπαιδεύσεως». Όπως μας πληροφορεί η «Εθνική Αγωγή» στην οποία αναδημοσιεύεται :

«Η εφημερίς «Ακρόπολις», προτιθέμενη να ζήτηση τας γνώμας διαφόρων παιδαγωγών και άλλων περί τα εκπαιδευτικά ζητήματα ασχολουμένων επί των αναγκαίων μεταρρυθμί­σεων της παρ’ ημίν Δημοτικής Εκπαιδεύσεως, ανέθεσεν εις τον διευθυντήν της «Εθνικής Αγωγής» την επί τούτων εισήγησιν δι’ άρθρου πραγματευομένου την εθνικήν σημασίαν της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως». (Εθνική Αγωγή, τομ. ΣΤ' (1903), σ. 241. Ακολουθεί το εισηγητικό άρθρο του Δροσίνη).

Στο Μουσείο υπάρχουν όλα τα τεύχη, και μπορείτε να βρείτε τα ακόλουθα άρθρα:

ΕΘΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Τόμος Α΄1898

«Επί το έργον »,ετ. Α',τομ. Α',σ.σ. 1-2. Ενημερωτικό 1/3/1898.

«Παιδαγωγικαί πρόοδοι -Παιδική λέσχη εν Βιέννη», ετ. Α', τομ. Α', σ.σ. 13-14. Εκπαιδευτικό. -Με υπογραφή Δ.

«Παιδαγωγικαί πρόοδοι - Τα ελβετικά σχολεία», ετ. Α', τομ. Α', σ.σ. 13-14. Εκπαιδευτικό. -Με υπογραφή Δ.

«Η εθνική κατήχησις», ετ. Α', τομ. Α', σ.σ. 81-82. Εκπαιδευτικό 1/5/1898.

«Παιδαγωγικαί πρόοδοι - Η πατριωτική ανατροφή των γερμανοπαίδων»,

ετ. Α', τομ. Α', σ. σ. 109-111. Εκπαιδευτικό. - Με υπογραφή Δ. 1/5/1898.

«Το καλύβι», ποίημα ετ. Α'.τομ. Α'.σ. σ. 46 1/4/1898.

«Η αντιβασίλισσα», ετ. Α',τομ. Α',σ. σ. 93-95 1/5/1898.

«Το τουψέκι», ποίημα ετ. Α',τομ. Α', σ. 120 1/6/1898.

«Παιδαγωγικαί πρόοδοι - Σχολική Υγιεινή», ετ. Α',τομ. Α', σ.σ. 244 - 245. Εκπαιδευτικό. - Με υπογραφή Δ. 15/8/1898.

«Τα αγγλικά πανεπιστήμια υπέρ τον λαού», ετ. Α', τομ. Α', σ.σ. 263-264. Εκπαιδευτικό. 15/9/1898.

«Ο δημοδιδάσκαλος ανά την υφήλιον», ετ. Α', τομ. Α', σ.277. Εκπαιδευτικό. - Με υπογραφή Δ. 1/10/1898.

«Παιδαγωγικαί πρόοδοι - Παιδαγωγικά Μουσεία», ετ. Α', τομ. Α' σ.σ. 302-303. Εκπαιδευτικό. - Με υπογραφή Δ. 15/11/1898.

«Παιδολογικό διαγώνισμα της Εθνικής Αγωγής», ετ. Α', τομ. Α', σ. 305. Προκήρυξη «παιδολογικού διαγωνισμού». Εκπαιδευτικό. 1/12/1898.

«Παιδαγωγικαί πρόοδοι - Οι μαθηταί των αγγλικών διδασκαλείων», ετ. Α', τομ. Α' 1898, σ σ. 319-320. 1/12/1898.

Τόμος Β΄1899

«Η ασυμμετρία των αισθήσεων », ετ. Β',τομ. Β' σ.σ. 109-110. Επιστημονικό. -Με υπογραφή Δ. 1/3/1899.

«Παιδαγωγικαί πρόοδοι- Το πρότυπον Γυμνάσιον Βουδαπέστης», ετ. Β'.τομ. Β'.σ.σ. 155-156. Εκπαιδευτικό. -Με υπογραφή Δ. 15/5/1899.

«Η αξία του χρόνου ». ετ. Β', τομ. Β', σ. 198. Επιστημονικό. -Με υπογραφή Δ. 1/7/1899.

«Ο κολασμένος», ποίημα ετ. Β',τομ. Β',σ. 349. 15/11/1899.

«Ο χωρισμός», ποίημα ετ. Β',τομ. Β', σ. 362. 1/12/1899.

Έτος Γ'

«Μητέρα», ποίημα ετ. Γ, 15/1/1900,σ. 20. «Ο Καλογιάννος », ποίημα ετ. Γ', 15/3/1900, σ. 74. «Η ευτυχία», ποίημα ετ. Γ', 1/5/1900, σ. 131. «Ο γρύλος», ποίημα ετ. Γ, 15/6/1900,σ. 191.

«Χωρίς διδασκάλους», ετ. Γ', τομ. Γ', σ.σ. 353-354. Εκπαιδευτικό. 1/12/1900.

Έτος Δ΄

«Ανάλεκτα εκ του βίου του Γύζη», ετ. Δ', τομ. Δ' σ.σ. 13-14 1//1901. Με υπογραφή Δ.

«Αι μέλισσαι - Μύθοι - Δοξασίαι - Προλήψεις», ετ. Δ', τομ. Δ' 1901, σ.σ. 76-77. Απόσπασμα από το ομώνυμο βιβλίο του Γ. Δ. -Ανυπόγραφο.

«Το Μουσείο της Ολυμπίας και οι επισκέπται αυτού, i888-1900», ετ. Δ',τομ. Δ' 1901,σ.σ. 141-142. Πολιτισμός-Με υπογραφή Δ. 1/5/1901.

Έτος Ε΄

«Αι μέλισσαι και οι διδάσκαλοι», ετ. Ε', τομ. Ε' 1902, σ.σ. 122-124. Εκπαιδευτικό-Επιμορφωτικό. 1/6/1902.

«Τα βιβλία των σχολικών βιβλιοθηκών», ετ. Ε', τομ. Ε' 1902, σ.σ. 205-206, Εκπαιδευτικό. 15/9/1902.

Έτος ΣΤ΄

«Το γεφύρι», ποίημα ετ. ΣΤ', τομ. ΣΤ',σ. 10. 1/1/1903.

«Το ζήτημα των διδακτικών βιβλίων », ετ. ΣΤ’ ,τομ. Στ’ ,σ.σ. 25-26. Εκπαιδευτικό. 1/2/1903.

«Αι κλωσσομηχαναί», ετ. ΣΤ’,τομ. ΣΤ’,σ.σ. 43-44. 13/2/1903.

«Τα σχολεία και η εθνική εορτή», ετ. ΣΤ', τομ. ΣΤ', σ.σ. 74-76. Εκπαιδευτικό. 1/4/1903.

«Η αγάπη του δέντρου»,ετ. ΣΤ',τομ. ΣΤ',σ.σ. 94-95.15/5/1903.

«Το εκπαιδευτικό συνέδριο και η σχολική έκθεσις», ετ. ΣΤ',τομ. ΣΤ', σ.σ. 103-105. 15/5/1903.

«Η Εθνική σημασία της δημοτικής εκπαιδεύσεως», ετ. ΣΤ', τομ. ΣΤ', σ.σ. 241-242.1/11/1903.

Έτος Ζ' Περίοδος Β' 1904 - Τόμος Α'

«Ίδρυσις συμβουλίου δημοσίας εκπαιδεύσεως» Περ. Β', τομ. Α', σ.σ. 2-5.31/1/1904.